Voor de maatschappij

De hele gemeenschap profiteert wanneer er minder files zijn en de verkeersveiligheid verbetert. De economie van ons land profiteert van de hogere productiviteit van werknemers.

Een kort overzicht:

Minder afgelegde kilometers

Het woon-werkverkeer vermindert of verkort door telewerk. In België alleen al gaat het om 5% minder woon-werkverplaatsingen en 7% van de werkelijk afgelegde kilometers. Wanneer het potentieel voor telewerken geactiveerd wordt, kan die vermindering tot zelfs 16,5% tijdens de piekuren oplopen.

Minder file en kortere reistijden

Minder kilometers afleggen betekent logischerwijs ook minder files en comfortabeler vervoer, vooral tijdens de piekuren.

Afhankelijk van de huidige files zijn de effecten op de reistijd natuurlijk anders. Zo zijn die bijvoorbeeld groter bij het binnenrijden van Brussel via de E411 en eerder beperkt op de Ring rond Brussel.

Wat als er morgen dubbel zoveel telewerkers zijn als vandaag? 

We leggen dit graag voor je uit aan de hand van twee concrete voorbeelden:

• Op de laatste 7 kilometers op de E411 richting de hoofstad tussen Terhulpen en Leonard - nu een van de drukste gedeelten van de E411 - zou het verkeer met 4% en meer verminderen en de gemiddelde snelheid van 26 naar 30 km/u verhogen. Dat is in totaal een tijdswinst van 2 minuten op het huidige traject (14 minuten in plaats van 16). Dat kan misschien onbeduidend lijken, maar in relatieve termen spreken we toch over een verbetering van de reistijd met 12%  voor slechts 4% minder verkeer. 

• Dat geldt ook voor de toegang tot de hoofdstad via de E40 vanuit Groot-Bijgaarden. Vandaag, op de laatste 7 kilometers tussen Ternat en het verkeersknooppunt, is het een echt knelpunt waar de capaciteit zo goed als bereikt is. Hier zou het activeren van het potentieel van telewerken het huidige verkeer met 2% verminderen voor een snelheidsverhoging van 13 naar 14 km/u. Dat is een tijdswinst van 2,5 minuten op het huidige traject. Nogmaals, hoewel de winst onbeduidend kan lijken, spreekt men over een verbetering van de reistijd van 8% voor slechts 2% minder verkeer.

Laten we duidelijk zijn: telewerken is niet de ultieme oplossing voor alle files. De effecten op mobiliteit en verkeersveiligheid zijn talrijk. Positieve effecten zeker, negatieve soms ook. Kortom, telewerken moet deel uitmaken van een wereldwijde mobiliteitsstrategie.

Veiligere wegen

Minder kilometers afleggen leidt tot minder ongevallen. Ook het spreiden van verplaatsingen buiten de spitsuren maakt het verkeer veiliger.

Volgens schattingen zorgt een verdubbeling van het aantal telewerkers voor 44 verkeersdoden en zwaargewonde slachtoffers minder per jaar.

Verschil in absolute cijfers visueel voorgesteld : 

Wat als morgen het potentieel van telewerkers bereikt werd? Dat betekent dat we 67 doden en ernstig gewonden vermijden per jaar!

Aanzuigeffect duikt op

Telewerkers verbeteren de verkeersopstoppingen aangezien ze de reistijd verminderen. Alleen trekken ze zo nieuwe weggebruikers aan. Dat fenomeen duikt ook op wanneer een extra rijbaan wordt aangelegd of een bestaande rijbaan wordt uitgebreid.

Andere verplaatsingen nemen toe door telewerk

Een negatief effect van telewerk: de telewerker die normaal met de trein naar het werk gaat, zal gemakkelijker de auto gebruiken tijdens zijn telewerkdag om andere verplaatsingen te maken.

Van Lier et al. (2012) onderzochten dat neveneffect (het toenemen van 'andere reizen'). Ze gebruikten daarvoor gegevens van grote bedrijven in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Slechts 13% van de telewerkers gebruikt de auto bij het werken van thuis uit. Het gaat om 42% extra kilometers met een privévoertuig. Gemiddeld is dat 12 km.

Dat werd bevestigd door FOD Mobiliteit en Vervoer in 2018: 55% van de telewerkers maakt extra verplaatsingen, zij het vaak kort en buiten de piekuren.

De impact van andere verplaatsingen met de auto tijdens het telewerk is daarom relatief beperkt. Enerzijds vanwege de korte afstand die werd afgelegd en het moment van de verplaatsing buiten de spits. Anderzijds vanwege het beperkt aantal telewerkers die dergelijke verplaatsingen maken.

Vermindering van externe kosten

Een onderzoek uit 2006 (Verbeke et al.) op het Brusselse en Vlaamse grondgebied toonde aan dat 1,6 dagen telewerk per week voor een besparing van 900 miljoen euro kan zorgen: 850 miljoen euro wordt bespaard op kosten gelinkt aan verkeersopstoppingen. De resterende 50 miljoen euro op vervuiling en verkeersveiligheid.

Satellietkantoor met aandachtspunt

Op basis van gegevens van grote bedrijven in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben Van Lier et al. (2012) aangetoond dat de externe kosten van het woon-werkverkeer met 15% kunnen dalen zodra de werknemers één dag per week vanuit een sattelietkantoor werken.

Ze tonen echter ook aan dat het voordeel kan variëren afhankelijk van de afstand en het vervoermiddel. Men stelt vast dat 58% van de telewerkers met de auto naar het satelietkantoor gaat, terwijl 34% van hen met de trein naar het hoofdkantoor zou zijn gegaan. Dat vermindert op zijn beurt de positieve invloed van telewerken aanzienlijk.